(41) Daftar Kata Sosiolinguistik

Daftar Kata	Keterangan
Bahasa kacukan	Bahasa yang bercampur aduk, bukan campur aduk variasi bahasa yang sama, tetapi campur aduk unsur daripada bahasa yang berbeza. Pergaulan manusia dari berbagai-bagai-bagai pelosok dunia mulai awal abad Masihi dan mungkin juga sebelum itu membawa kepada percampuran unsur-unsur heterogenus ke dalam bahasa yang menerima unsur-unsur itu.
Bahasa Kreol	Bahasa Melayu mengambil kata Kreol daripada bahasa Inggeris Creol yang membawa makna orang yang mempunyai darah kacukan bangsa Eropah (berkulit putih) dan bangsa berkulit hitam, dan kata ini mula digunakan di Kepulauan Carribean di bawah pemerintahan Sepanyol. Sebenarnya bahasa Inggeris mengambil kata berkenaan daripada bahasa Sepanyol criollo. Apabila kata berkenaan digunakan untuk menggambarkan gejala percampuran bahasa, maka rujukannya ialah bahasa yang lahir sebagai bahasa ibunda kepada sesuatu komuniti, hasil daripada percampuran antara kaum, mungkin melalui perkahwinan campur.
Bahasa pasar	Tutur yang kedengaran digunakan oleh penutur pelbagai bangsa di pelabuhan-pelabuhan lebih dikenali sebagai bahasa pasar. Sebagai bahasa pasar, tutur ini dianggap tidak stabil kerana ada kemungkinan bangsa yang terlibat dalam komunikasi itu bertukar ganti; ada kalanya orang Melayu dengan Cina, Cina dengan India, Melayu dengan Eropah, Cina dengan Eropah, serta Melayu, Cina, dan India. Oleh sebab itu bahasa yang digunakan tidak sempat mempunyai sistem dan struktur yang mantap.  Gejala bahasa pasar terdapat di merata dunia, terutamanya di bandar-bandar pelabuhan. Dalam ilmu linguistik, istilah yang digunakan untuk bahasa pasar ialah bahasa pijin.
Campur kod	Campur kod bermakna sesuatu pertuturan yang dihasilkan oleh seseorang yang mempunyai bahasa asas, tetapi disisipi dengan kata atau ungkapan daripada bahasa-bahasa lain, dan struktur ayatnya tetap dalam bahasa asas berkenaan. Campur kod ini ada segi positif dan negatifnya.
Bahasa rojak	Bahasa rojak ialah campur kod yang tidak diterima baik oleh masyarakat bahasa. Sikap negatif ini timbul kerana masyarakat memandangnya sebagai merosakkan bahasa. Nama “rojak” diberi sebagai metafora kepada cara pertuturan berkenaan kerana tidak ada peraturan tertentu dalam campur aduk itu seperti halnya dengan rojak yang kita makan. Lebih penting lagi ialah tidak ada sebabnya penutur mencampuradukkan bahasa kerana kata atau ungkapan asing yang dimasukkan ke dalam pertuturannya merupakan kata dan ungkapan sehari-hari yang ada dalam bahasanya.

(40) Entri Terakhir – Identiti Bangsa Melalui Bahasa

 Hari ini saya ingin menuliskan sesuatu yang lebih berat buat para pembaca blog saya. Diharapkan bahawa kita akan memajukan bahasa kebangsaan kita, iaitu bahasa Melayu kerana hancurlah bahasa, hancur pula bangsanya.

 Sejak zaman perjuangan yang berteraskan nasionalisme, bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan memberi identiti kepada bangsa Malaysia. Satu bahasa peribumi telah dipilih untuk tujuan itu, dan bahasa ini telah tersebar luas dalam geolinguistik alam Melayu berabad-abad lamanya. Bukan setakat itu sahaja, bahasa ini juga menjadi pengantar sastera tinggi, agama dan falsafah, adab (etika), dan hukum kanun bagi semua negeri Melayu. Ringkasnya, bahasa Melayu telah berperanan sebagai bahasa peradaban tinggi sesuai dengan perkembangan sosial masyarakatnya pada zaman-zaman tertentu dan pada zaman selepas kemerdekaan, peranannya sebagai bahasa peradaban tinggi diperluas dengan penggunaan bahasa ini sebagai bahasa akademik/saintifik.

 Kesimpulan yang dapat dibuat ialah identiti bangsa Melayu yang memiliki bahasa yang berperanan sebagai bahasa peradaban tinggi sudah wujud lama sebelum kemerdekaan Malaysia dari penjajahan British. Apabila identiti merupakan sebahagian daripada kewujudan bangsa Melayu, hal ini tidak perlu dibincangkan dan tidak pernah menjadi bahan pemikiran sehingga wujudnya nasionalisme, kerana nasionalisme tidak terhad kepada orang Melayu. Dalam negara berbilang bangsa dan bahasa ini, identiti yang berteraskan bahasa Melayu tidak menjadi masalah bagi orang Melayu, tetapi bukanlah satu perkara yang mudah diterima oleh kaum-kaum lain seperti yang dibuktikan oleh Peristiwa 13 Mei 1969. Walau bagaimanapun, peredaran masa yang diisi oleh program-program pemupukan semangat kebangsaan telah menunjukkan bahawa etos identiti ini secara beransur-ansur terbina dalam psike kaum-kaum lain.

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~

MUSNAH BAHASA, PUNAHLAH BANGSA!!!!

(39) Perancangan Korpus Bahasa (4) – Pembinaan Istilah di bawah MBIM dan MABBIM

 Pembinaan istilah dalam bahasa Melayu yang betul-betul terancang baru dimulakan pada tahun 1975, dengan wujudnya Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (PUPIBM) yang diusahakan oleh Malaysia dan Indonesia. Pedoman ini dibentuk dengan adanya Pedoman Ejaan bersama bagi kedua-dua negara berkenaan. PUPIBM telah dilancarkan secara serentak di Kuala Lumpur dan Jakarta pada 30 Ogos 1975.

 Pedoman pembentukan istilah adalah sama dari segi kandungan bagi versi Malaysia dan versi Indonesia, tetapi ada contoh-contoh yang mungkin berbeza. Di Malaysia, pedoman ini dinamakan Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (PUPIBM), yang kemudian diubah kepada Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu. Di Indonesia, pedoman ini dinamakan Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Indonesia. PUPIBM merupakan pedoman yang bersifat umum, yang boleh diterapkan oleh pelbagai bidang ilmu. Di samping itu, ada bidang ilmu yang memerlukan pedoman khusus dalam pembentukan istilah, misalnya bidang Kimia dan Agama Islam. Oleh itu, MBIM sejak awal lagi memberi ruang kepada pembentukan Pedoman Khusus Pembentukan Istilah. 

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~

(38) Perancangan Korpus Bahasa (3) – Perancangan Istilah

 Dalam konteks perancangan korpus bahasa Melayu, perancangan perbendaharaan kata khususnya merupakan perancangan istilah. Istilah ialah kata atau gabungan kata yang mendukung konsep khusus dalam bidang-bidang ilmu.

 Perancangan istilah bermakna pembinaan istilah dalam bidang ilmu menurut sistem bahasa yang ada secara teratur supaya peraturan yang digunakan bagi satu bidang ilmu diterapkan juga dalam bidang-bidang ilmu yang lain.

 Pembinaan istilah dalam bahasa Melayu bermula dengan wujudnya Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) pada tahun 1956, tetapi usaha dalam pembinaan istilah berjalan dengan rancaknya mulai awal tahun 1960-an. Jawatankuasa bagi bidang-bidang ilmu tertentu, seperti sains, ekonomi, dan linguistik telah ditubuhkan oleh DBP untuk menggubal istilah bagi masing-masing bidang ilmu. Ahli-ahli jawatankuasa itu terdiri daripada pensyarah universiti dan maktab perguruan. Oleh sebab sehingga tahun 1969 hanya ada satu universiti di Malaysia, maka ahli-ahli yang menganggotai jawatankuasa istilah adalah dari Universiti Malaya sahaja.

 Jumlah jawatankuasa mula bertambah selepas tahun 1972 dengan bertambahnya bidang ilmu yang diajar dalam bahasa Melayu apabila ditubuhkan Universiti Sains Malaysia (1969) dan Universiti Kebangsaan Malaysia (1970). Pada masa yang sama, universiti-universiti tempatan juga mempunyai jawatankuasa istilahnya sendiri dalam usaha memenuhi keperluan pengajaran bidang-bidang ilmu yang ditawarkan melalui bahasa Melayu. Tidak ada satu pedoman pembentukan istilah yang diikuti bersama oleh jawatankuasa-jawatankuasa ini. Masing-masing mempunyai kaedah sendiri. Pedoman umum yang diikuti oleh semua ahli jawatankuasa baru dibentuk bersama oleh Malaysia dan Indonesia dalam Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia (MBIM) pada tahun 1975.

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~

(37) Perancangan Taraf Bahasa (2) – Dasar Bahasa (Dasar Bahasa Kebangsaan dan Dasar Bahasa Rasmi)

 Hal-hal yang bersabit dengan penggunaan bahasa termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan (kini Perlembagaan Malaysia). Dasar bahasa ialah peraturan pemilihan bahasa dalam penggunaannya dalam masyarakat untuk mewujudkan kecekapan dalam pengurusan dan pentadbiran negara. Dasar bahasa juga melibatkan pemberian taraf dan peranan bahasa-bahasa yang ada dalam negara.

 Dasar bahasa kebangsaan Malaysia dinyatakan dalam Artikel 152 Perlembagaan Persekutuan. Artikel ini dengan jelas menyatakan bahawa bahasa kebangsaan Malaysia adalah bahasa Melayu. Dengan bahasa kebangsaan dimaksudkan bahasa yang merupakan lambang kedaulatan negara, dalam erti kata bahawa bahasa inilah yang menjadi lambang identiti negara, sama halnya dengan bendera kebangsaan dan lagu kebangsaan.

 Dasar bahasa rasmi ialah dasar yang menyatakan bahasa-bahasa yang boleh digunakan dalam situasi rasmi dalam kehidupan sesuatu negara. Misalnya, bahasa rasmi digunakan dalam upacara rasmi seperti ucapan pembukaan Parlimen dan Dewan Undangan Negeri, perbahasan di Parlimen dan Dewan Undangan Negeri, pertabalan Yang di-Pertuan Agong dan Raja-Raja Melayu, upacara rasmi yang diadakan oleh badan kerajaan dan badan berkanun, serta juga tulisan rasmi seperti surat rasmi dan laporan yang dikeluarkan oleh badan-badan berkenaan.

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~

(36) Perancangan Bahasa (1) – Perancangan Taraf Bahasa dan Perancangan Korpus Bahasa

 Perancangan bahasa ialah tindakan yang membawa kepada perubahan dalam aspek-aspek penggunaan bahasa dan juga dalam bahasa itu sendiri, seperti yang dikehendaki oleh masyarakat. Perancangan bahasa boleh dibahagikan kepada perancangan taraf bahasa dan perancangan korpus bahasa.

 Perancangan taraf bahasa melibatkan perancangan yang memberikan taraf kepada bahasa-bahasa yang ada dalam sesuatu negara yang dilihat dari segi peranan bahasa-bahasa itu dalam pengurusan dan pentadbiran negara, dan peranannya dalam kehidupan masyarakat berbilang bahasa. Di Malaysia, perancangan taraf bahasa merupakan satu agenda penting apabila Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada tahun 1957 dari pemerintahan kolonial British. Bahkan tindakan perancangan itu telah pun bermula sebelum kemerdekaan tercapai, dengan penggubalan Perlembagaan Persekutuan 1957 yang dilakukan oleh Suruhanjaya Reid.

 Yang dimaksudkan dengan perancangan korpus bahasa ialah sistem tulisan, ejaan, dan perbendaharaan kata. Perancangan sistem-sistem ini bermakna pemilihan setiap satu sistem yang dianggap paling baik dalam membina bahasa Melayu. Oleh sebab itu, perancangan korpus bahasa dikenali juga sebagai pembinaan bahasa.

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~ 

(35) Kesantunan Bahasa 5 – Bahasa basahan

 Bahasa basahan ialah bahasa yang digunakan dalam perbualan sehari-hari antara penutur yang cekap berbahasa Melayu, terutamanya penutur asli. Variasi ini tidak digunakan dalam tulisan, kecuali dalam dialog drama atau dialog yang merupakan sebahagian daripada novel atau cerpen.

 Berbeza dengan bahasa formal, bahasa basahan tidak menggunakan seluruhnya ciri-ciri formal yang ada dalam bahasa. Dengan itu, dalam bahasa basahan, ayat-ayatnya tidak panjang, dan sebahagian besarnya terdiri daripada ayat selapis. Ayat-ayat selapis pun sering juga dipendekkan, misalnya dengan menghilangkan bahagian-bahagian tertentu, seperti subjek, predikat, atau adverba menurut yang sesuai dengan jalan perbualan.

 Bahasa basahan bukan bahasa yang tidak baik, atau yang melanggar peraturan nahu. Dalam bahasa basahan juga dimasukkan kata pinjaman daripada bahasa asing atau juga kata dialek tanpa merosakkan jalan bahasa.

 Perbualan dalam dialek juga boleh dianggap sebagai bahasa basahan kerana dialek-dialek seperti dialek Kedah, Perak, Kelantan, Sarawak, dan sebagainya adalah bahasa Melayu. Dalam dialek banyak ciri formal ditiadakan.

 Contoh kata dalam bentuk yang dipendekkan adalah kata tugas tu (itu), ni (ini), nak (hendak), dah (sudah), tak (tidak), kan (bukan), ke (kah), dan kata penghubung tapi (tetapi). Oleh sebab ayat dalam bahasa basahan adalah pendek-pendek, maka sering pula subjek dan kadangkala predikat dalam ayat ditiadakan. Misalnya, dalam ayat Ke dusun?, subjek dihilangkan. Kata kerja dalam bahasa basahan kerap kali tidak diberi imbuhan terutamanya awalan, seperti dalam ayat Takkan anak saya buat macam itu.

~Darah hanyir mengalir dari mulutku~